Ngày 30/6/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 158/2025/NĐ-CP, đồng thời Bộ Nội vụ đã ban hành Thông tư số 12/2025/TT-BNV quy định chi tiết một số điều của Luật bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội bắt buộc. Một số quy định mới như sau:
1. Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc: Bổ sung các nhóm lao động mới như: Người lao động làm việc không trọn thời gian (bán thời gian, linh hoạt). Người làm việc theo hợp đồng điện tử, nền tảng số, làm việc từ xa. Góp phần tăng độ bao phủ và giảm rủi ro an sinh cho nhóm lao động phi chính thức.
2. Quy định cụ thể điều kiện, mức đóng và phương thức đóng BHXH
- Làm rõ trách nhiệm đóng bảo hiểm xã hội của người sử dụng lao động và người lao động.
- Cho phép đóng bảo hiểm xã hội linh hoạt theo tháng, quý hoặc theo chu kỳ đặc thù của ngành nghề.
- Tăng cường ứng dụng công nghệ số trong quản lý và giám sát việc đóng, hưởng bảo hiểm xã hội.
3. Đơn giản hóa thủ tục hành chính trong giải quyết chế độ BHXH
- Cắt giảm các giấy tờ, hồ sơ không cần thiết.
- Rút ngắn thời gian giải quyết các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, hưu trí.
- Tăng cường giải quyết hồ sơ trực tuyến, liên thông dữ liệu giữa các cơ quan liên quan (thuế, y tế, lao động…).
4. Cập nhật quy định về chốt sổ BHXH và trả sổ cho người lao động
- Bắt buộc người sử dụng lao động phải chốt và trả sổ đúng thời hạn, rõ trách nhiệm khi chậm trễ.
- Tăng cường quản lý sổ BHXH điện tử, thay thế dần sổ giấy.
5. Chế độ thai sản
- Xác định điều kiện hưởng:
+ Lao động nữ sinh con, mang thai hộ hoặc nhận con nuôi dưới 6 tháng tuổi phải đóng BHXH đủ 12-24 tháng liền kề (căn cứ vào khoản 2, 3, 5 Điều 50 Luật BHXH).
+ Trường hợp trước đó nghỉ điều trị vô sinh: chỉ cần đóng đủ 6 tháng trong 24 tháng liền kề trước khi sinh.
- Cách tính tháng sinh: Nếu sinh (hoặc nhận con) từ ngày 15 trở đi trong tháng và tháng đó có đóng BHXH thì được tính vào “12/24 tháng trước” kể từ đó, ngược lại sẽ xem xét theo quy định.
- Mở rộng đối tượng: áp dụng với lao động nữ mang thai hộ, người mẹ nhờ mang thai hộ và nhận nuôi con.
- Bổ sung các trường hợp khác: sảy thai, thai ngoài tử cung, khám thai…nếu nghỉ và trở lại trước khi hết chế độ thật sinh con thì vẫn được hưởng hỗ trợ theo Điều 51, 52 và 57 Luật BHXH.
6. Chế độ ốm đau và chăm sóc con ốm đau
- Quy định chi tiết về thời gian hưởng ốm đau (Điều 43 Luật BHXH) và cách tính khi trùng với các chế độ khác (nghỉ thai sản, điều dưỡng rồi ốm đau, làm việc ở khu vực đặc biệt…).
- Chăm sóc con ốm đau:
+ Không phụ thuộc thời điểm tham gia BHXH.
+ Nếu cùng lúc có 2 con dưới 7 tuổi ốm thì tính theo thực tế, nhưng tối đa theo quy định tại khoản 1 Điều 44.
+ Cả cha và mẹ đều được hưởng nếu luân phiên nghỉ chăm sóc con.
7. Chế độ hưu trí - Xác định thời điểm hưởng: Trường hợp thiếu hồ sơ làm việc trước ngày 01/01/1995 (theo khoản 7 Điều 33 Luật BHXH) thì thời điểm hưởng lương hưu sẽ căn cứ theo văn bản giải quyết của cơ quan BHXH.
8. Chế độ tử tuất và thân nhân
- Hướng dẫn chi tiết điều kiện hưởng chế độ tử tuất (Điều 86 Luật BHXH).
- Rà soát, xác định đúng thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng để hưởng trợ cấp (Điều 87).
9. Hiệu lực và bãi bỏ các quy định cũ
- Hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2025.
- Các Thông tư và quy định sau đây hết hiệu lực thi hành: Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH ngày 29/12/2015; Thông tư 06/2021/TT-BLĐTBXH ngày 07/7/2021 và Điều 3 Thông tư 37/2021/TT-BLĐTBXH ngày 31/12/2021 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.
